 |
| Berita meninggalnya Willem Iskander (De Locomotief, 31-7-1876) |
Sati Nasoetion gelar
Soetan Iskandar yang kemudian lebih dikenal Willem Iskander lahir di Pidoli
Lombang, Mandailing Natal bulan Maret 1839. Willem Iskander memulai
pendidikannya pada sekolah rendah dua tahun, kemudian melanjutkan studi untuk
memperoleh akte guru bantu di Negeri Belanda pada bulan Februari 1857. Ini berarti Willem Iskander adalah orang
Indonesia pertama yang studi di luar negeri. Setelah lulus, Willem Iskander
kembali ke tanah air pada bulan Juni 1861. Di Mandailing Natal, Willem Iskander
mendirikan sekolah guru (kweekschool). Karena dianggap berhasil membangun institusi
pendidikan, Pemerintah Belanda membiayai beberapa guru di Sumatra dan Jawa di
bawah bimbingan Willem Iskander untuk studi ke Negeri Belanda. Willem Iskander
tidak kunjung kembali ke tanah air, karena dikabarkan telah meninggal dunia di
Negeri Belanda pada bulan Mei 1876. Berita meninggalnya Willem Iskander di
tanah air dimuat di koran De Locomotief yang terbit di Semarang pada tanggal 31
Juli 1876. Berikut ini disajikan salinan berita tersebut.
***
Onlangs in, te
Amsterdam, op betrekkelijk jeugdigen leeftyd bezwi ken een verdienstelijk
inboorling van Nederlandsch-lnd.i:, wiens treurig verscheiden ons niet mog
beletten eenige regels aan zijne loopbaan ta wyden. Wy' bedoelen den
Sumatraanschen onderwijzer W:illem Iskander. Geboren in Maart 1839 te
Pedoeli Lombang iv Groot Mandheling (Sumatra 's Westkust], werd hij, in het
jaar 1853, opgenomen op de inlandsche school van gouvernementswege opgericht te
Pengaboengan. Hy' onderscheidde zich daar genoegzaam om door den heer Godon,
assistentresident van Mandheling en Ankola, een paar jaar later te worden aangesteld
tot adjunct-iulandsch sshry'ver, in welke betrekking hij goed voldeed.
Toen de heer Godon
in Februari 1857 met verlof naar Nederland zou vertrekken, en pogingen
aanwendde om een jong mensch te verkry'gen genegen om hem te vergezellen, bood
Ibkander, destyds nog genaamd Satie, zich aan. Zyne familie had echter vele
bedenkingen, en het was aan de tusschenkomst van den toenmaligen primaat van
Mandheling, den Njang di pertoeau vau Koita Siantan, te danken dat Satie, die
aan hem vermaagachapt was, de reis naar Nederland mocht ondernemen.
In September
1857 kwam de heer Godon, na een langdurige zeereis, met Satie in
Nederland aan. Na hem te Amsterdam in de plunje te hebben gestoken en hem aan
het loopen met zijne voeten in schoenen te hebbeu doen oefenen, vertrok hy met
hem naar Vreeswijk, waar hy', onder de leiding van den onderwijzer van
Dapperen, met de plattelandsche jeugd aldaar geregeld school ging. Na te
Vreeswyk eeirige maanden vertoefd te hebben en meenende, dat Satie thans genoeg
ontbolsterd was, om een niet al te mal figuur in de Geldersche hoofdstad te
maken, bezorgde de heer Godon hem te Arnhem in de kost by burgerlieden
en liet hem privaatles geven in al hetgeen tot de vakken van het lager
onderwijs behoort, waarbij tevens teekenlessen werden gevoegd.
Satie maakte
goede vorderingen. Hy' was vlijtig, gehoor- ; zaam, onberispelijk van gedrag.
Te Arnhem maakte hy' | kennis met den godsdienstonderwijzer Groen en deed, ten-
i gevolge van die kennismaking, aan den heer Godon het i verzoek, om
zich in de christelijke leer te mogen doen on- : derwijzen. Nadat vau den
ernst, waarmede hy iv dit voor- ] nemen volhardde, was gebleken, werd hem dit
verzoek toe- j gestaan. Eenigen tijd later werd Satie gedoopt, deed zijne
bely.ienis en ontving den naam van Willem, daar hy' verlangde
denzelfden naam te dragen als de Koning.
In overleg met
den heer Milliee, wendde de heer Godon : zich tot den minister van
kolouiëu, wylea den heer Rochussen, om Willem Iskander verder
op regeeringskosten de noodige opleiding te doen geven. De minister stemde
hierin welwillend toe. In Februari 1862 kwam hij onderde lei-: ding van den
heer Hekker, hoofdonderwijzer te Amsterdam, en verkreeg, na afgelegd examen, in
October 1860, de acte van hulponderwijzer. Hij vertrok, met die acte toegerust,
omstreeks medio 1861, naar Indië, waar hij voor het onderwijs in de Battalauden
zeer nuttig werkzaam bleek te zyn.
Ambtenaren, die
zijn school bezochten, betoonden zich uitermate ingenomen met zijne methode van
onderwijs, de snelle vorderingen zijner leerlingen en zelfs den iuvloed welken
zijne school op inlanders van gevorderden leeftijd uitoefende. De Hollandsche
taal maakte aanzienlijke vordej ringen onder de schooljeugd van Mandheling;
toen de hoofden dit bemerkten, schaamden zich verscheidene in dit opzicht
achter te staan bij kinderen, wendden zich tot Willem Iskander
en wisten het, met zijn bereidwillige hulp, spoedig ver genoeg te brengen om de
taal der overheerschers mede te lezen en te begrijpen. Onder zijn landgonooten
verloochende Iskander zijoe in Nederland aangenomen christelijke
gevoelens niet. Een treffend bewijs gaf hij daarvan, by' gelegenheid van de
verdeeling zyner ouderlijke erfenis. Zijne naast bloedverwanten waren overleden
tij| dens hij in Nederland studeerde. Te Sumatra teruggekeerd, j bevond hij dat
zijn erfdeel, bestaande hoofdzakelijk in buf, fels en slaven, onder zijne
familie was verdeeld en deze i hem beschouwde als een vreemdeling, een ali on,
die zijne aan! spraken op het familiegoed had verbeurd door zijn verblijf j in
Nederland en zijn overgang tot het Christendom. Iskanj dor was verplicht
daarover een proces te voeren dat in zijn ; voordeel afliep. Het hem toekomende
erfdeel werd hem , uitgekeerd en toen bleek dst hij er slechts zooveel prijs op
j had gesteld, ten einde de hem aangewezen slaven vrij te i verklaren.
De overtuiging
dat Willem Iskander voor veel grootere ontwikkeling nog
vatbaar was en tevens het eenmaal geleerde goed vasthield en verwerkte, gepaard
met zijn dikwijls uitgedrukten wensch om naar Nederland weder te keeren en
zijne opvoeding te voltooien, brachten den heer Hekker er toe de noodigo
stappen te doen, ten einde Willem Iskander te begrijpen in
het intusschen gerijpte plan om meerdere inlauclsche jongelieden van goeden
aanleg naar Nederland te doeu overkomen, om ze alhier voor het inlandsch
ondarwy's te bekwtrnen.
In Mei 1874
keerde hy in Nederland terug en zou hy' zich voor den rang v.m hoofdonderwijzer
bekwamen. Zijne positie en leeftyd brachten mede, dat men ziju haudel en wandel
niet al te nauwkeurig gadesloeg, en hem de vrijheid werd gehten zich
ongedwongen te bewegen. Ougeluk kig scheen hij in aanraking te zijn gekomen met
miuder pnssend gezelschap, waarmede hij de oper.b ire vermakelijk lieden najoeg
eu dat hem van zijne studiën aftrok. Later maakte hy' keunis met de j-uj;dige
vrouw, waarmede hij in Januari jl. trouwde; doch inste.de dat dit huwelijk hem
weder tot iustigen ca onverdroten arbeid temgvoerd-, bleek het een
onuitputtelijke b-on van hartzeer en verdriet vüohem te zijn.
Den Sen Mei 's unmidiags verliet hij zijne woning
in de Vijzelstraat te Amsterdam, ging naar het bó" el Rembmnrp, waar lij
een brief aan den heer Hekker schreef om di-.n heer te bedanken voor al de
zorgen aan hem besteed en om te verzoeken mede den heer Godon voor de
la«ts e. maal zijn erkentelijkheid te betuigen. Tegen den avond wendde hij
zijne sehredeu raar het Vondelspark. Hij trok een pistool uit zyn zak, lostte
een schot door ziju hoofd en de ïampznlige man had opgehouden te leven.
Voor degenen,
die prijs Btellen op de wetenschap der laatste gedachten, welke in het gemoed
omgaan van een wanhopigen zelfmoordenaar, zij hier nog slechts vermeld dat Willem
Iskander, eenige uren voer zijn verschei len, den heer Hekker schreef:
„Ik maak sen einde aan mijn leven .niet omdat ik aan God niet geloof; op dit
oogeublik dat „ik dez) regelen schrijf, erken ik dat God mij bevoorrecht „heeft
boven duizenden mijner natuurgenooten; maar het „leven is my' te zwaar, het
verdriet dat ik iv den laatstea „rijd had maakte mij het langer leven
onmogelijk Ik „g' geru-t sterven, want ik geloof aan de eindelooze goed„heid
van den Vader in den Hemel; ik sterf als christen; „bij het trekken van de veer
des vuurwapens zal ik mijn „zul in naam van Jezus Christus Gode aanbevelen.
Letf „gelukkig, beste brave vader, leermeester en vriend " (T.v.N.I).
Baca juga dalam
Blog ini:
- Willem Iskander dan Lahirnya Tokoh-Tokoh Sastrawan Nasional dari Tapanuli Bagian Selatan
Tidak ada komentar:
Posting Komentar